Personeelstekort: wat zien KMO's over het hoofd

Ondernemend België gaat al een tijdje gebukt onder een serieus personeelstekort. SD Worx kopte laatst nog dat een kwart van de Vlaamse kmo’s werk moet weigeren omwille van personeelstekort. Nog eens de helft van de kmo’s gaf aan dat ze te weinig instroom krijgen van gekwalificeerde kandidaten. De oplossingen die naar voor geschoven worden, zitten vooral in het stimuleren van voltijds werken en ondersteuning bij het HR-beleid.

Opvallend genoeg wordt over automatisering amper een woord gezegd. Opvallend, want in een arbeidsmarkt waar het aantal vacatures (veel) groter is dan het aantal beschikbare mensen, zouden bedrijven méér moeten kijken naar automatisering als partner in de strijd tegen tekorten. Er is namelijk meer werk te verrichten, met minder werknemers en in minder tijd. Automatisering maakt organisaties minder afhankelijk van de omvang van hun personeelsbestand, en zorgt er bovendien voor dat mensen steeds kwalitatiever werk kunnen leveren.

Robots missen een paar menselijke kwaliteiten, en het ziet er niet naar uit dat ze die snel gaan krijgen. Creativiteit, een gevoel van zingeving en humor zijn slechts een paar programma’s die we nog niet kunnen programmeren. Welke kansen er dan ook zijn of ontstaan voor automatisering in het bedrijfsleven en kmo’s: mensen zullen altijd een cruciale rol blijven spelen. Hun taken zullen alleen veranderen. Als computers zich richten op gemakkelijke, routinematige klussen, zijn mensen inzetbaar op belangrijke posities waar voor computers geen - of minder - plaats is.

Maar wat als die mensen steeds moeilijker te vinden zijn, of ze vallen uit? De verzuimcijfers in België blijven maar schommelen, meldde SD Worx in april nog. Toch draaide de Belgische economie ‘gewoon’ door. Schijnbaar is de directe, continue beschikbaarheid van personeel geen randvoorwaarde voor succes. Als er maar genoeg mensen op de juiste plekken aanwezig zijn, redden bedrijven het wel.

Of een vergadering nu met vier of zes mensen start: zulke sessies vallen of staan bij de kwaliteit van de deelnemers, niet bij het aantal. Dat is anders voor productiewerk of administratieve functies. Missen twee van de acht operators in de fabriekshal? Dat is een serieus probleem. Draait de administratieve afdeling op vier fulltimers, en mist er onverwacht eentje? De reden van afwezigheid maakt niet (veel) uit als het om verzuim gaat. De aard van het uit te voeren werk wél. In de vergaderzaal kunnen we mensen misschien missen – achter de machine niet. Voor routinematige taken ontkom je daarom haast niet aan automatisering: de enorm nauwkeurige en betrouwbare werknemer die altijd beschikbaar is. Automatiseer waar je kunt, zodat je altijd mensen beschikbaar hebt waar je dat wil.

Als schommelingen in het personeelsbestand van kmo’s een gegeven zijn, zijn ondernemers erbij gebaat dat een zo groot mogelijk deel van hun mensen kwalitatief en/of creatief werk doet. Dat wil zeggen: dat de motor blijft draaien, óók als deze mensen er een keer niet bij kunnen of willen zijn, of als ze door de krapte op de arbeidsmarkt simpelweg niet beschikbaar zijn.

Zie een bedrijf als een verbrandingsmotor. De ‘uitvoerende’ bedrijfsprocessen vormen de pijlen, slangen en brandstof die hem draaiend houden. Zonder de benzine ronkt hij niet, dus de benzinetoevoer moet constant en geautomatiseerd zijn. De creatieve mensen in organisaties zijn als het engineering team dat periodiek de motor van een upgrade voorziet. Zij zijn de mensen die hem sneller laten lopen, laten groeien en voor betere output zorgen. Dat doen ze zo goed als zij kunnen, maar als ze een keer op zonvakantie, ziek of zwanger zijn? Dan is er – als het goed is – geen man overboord. Automatisering zorgt dan dat de wielen blijven draaien.