Schoenmaker blijf bij je leest?

Bij familiebedrijf Van Lier staat innovatie centraal. Dat was al zo in de begindagen, onder Goyert van Lier, en is ruim 200 jaar later, met Geert van Spaendonck aan het roer, nog steeds zo. Technologische ontwikkelingen door alle eeuwen heen hebben de Brabantse, ambachtelijke schoenmaker van weleer getransformeerd tot een multichannel marktleider. Hoe realiseer je dit zonder je ‘family spirit’ kwijt te raken?

Internationaal meesterschap

De oorsprong van het familiebedrijf Van Lier ligt in 1815 aan de Langstraat in het Brabanste Loon op Zand; het hart van de schoen- en lederproductie in Nederland. In deze periode maakten verschillende boeren de overstap naar het schoenmakersvak. Dit resulteerde in een groot aantal kleine concurrerende bedrijfjes. Van Lier wist zich te onderscheiden door de beste grondstoffen te gebruiken, zoals het fijne kalfsleer van Le Puy in Frankrijk, en te experimenteren met productietechnieken en bewerkingsmethoden. Na de tweede wereldoorlog bouwde de familie het bedrijf uit tot marktleider in het top-midden-klasse segment.

Het bedrijf was 175 jaar lang in handen van de familie Van Lier, tot zij het begin jaren ’90 van de vorige eeuw geen opvolging hadden en ze Geert van Spaendonck aantrokken. Die verwierf in 1993 een meerderheidsbelang en is sinds 2007 voor 100% eigenaar. “De eerste twee jaar ben ik door de familie aan de hand genomen om me alles van het bedrijf eigen te maken. Ik ging op bezoek bij onze leerlooier in Le Puy en bij onze fabriek in Portugal. Ik moest me elk facet van het schoenmakersproces eigen maken. De betrokkenheid van de familie heeft me toen veel gebracht.”

Familiebedrijf in elke vezel

Wie Van Spaendonck dertig jaar geleden gesproken zou hebben, had waarschijnlijk nooit verwacht dat hij het familiebedrijf zo lang zou besturen. Komende uit de hoek van het ‘snelle geld’ en de overnames, had hij in zijn beginjaren nog een heel ander doel. “Hij praat net zo makkelijk over een beursgang, een volgende overname - ik heb al contacten – als over zijn eigen pensionering.” (Interview in Volkskrant, 1997)

Maar Van Lier is in zijn DNA gaan zitten. “Sinds ik het bedrijf voor 100% in handen heb, kijk ik hoe ik het als familiebedrijf verder kan voeren. Ik ben veel bezig met de lange termijn. Je kijkt er niet tegen aan van ‘ik doe dit even vijf jaar’, maar ‘hoe kan ik iets neerzetten dat de tand des tijds kan doorstaan.’ Dat is echt fundamenteel anders. Innovatie speelt hier een belangrijke rol in. Ik denk veel meer na over de verdere uitbouw in termen van bestendigheid. Ik vind het belangrijk dat Van Lier er over honderd jaar nog steeds is. Dat gaat boven korte termijn rendement en snelle winsten.

In mijn eerste twee jaren met de familie heb ik veel geleerd, zowel over de schoenenmarkt als op productie technisch vlak. Nu zie je dat we als bedrijf een transitie maken. Zesendertig jaar geleden waren we nog echt een schoenenfabriek, nu zijn we een multichannel bedrijf dat in de mode industrie te plaatsen is.”

Technologische vernieuwing

Hoewel familiebedrijven vaak een lange termijn focus hebben, hebben ze ook een scherp oog voor de veranderingen in de huidige markt. Uit onderzoek, uitgevoerd door PWC in 2017 onder familiebedrijven in Nederland, blijkt dat het vaak oudere, meer gevestigde familiebedrijven zijn die nieuwe technologieën omarmen. Ze zoeken vaak samenwerkingen met klanten, schakels in hun netwerk en technologie partners. Het werken met partijen buiten het eigen bedrijf bepaalt uiteindelijk de koers van innovatie: het samenwerkend innoveren. Familiebedrijf Van Lier is hier een mooi voorbeeld van.

“We zijn steeds meer bezig om digitale verbindingen te leggen en automatiseren van processen met onze (productie) partners. Die technologische verbindingen zijn nu by far onze grootste investering. Daar ligt voor ons de groei en de toekomst. Overigens gaat dit niet zonder slag of stoot. Markten verzetten zich, maar ook de digitale lijnen die overal gaan lopen zijn complex, zoals de verbinding tussen onze voorraden met partners als Zalando, Bijenkorf, Wehkamp en inkoopverenigingen. We kijken zeker nog naar wat de laatste mode is qua schoenen, maar we moeten meer als merk een positie innemen. We zijn minder afhankelijk van collecties en meer van infrastructuur. Dat vergt een heel ander vakmanschap.”

Het terughalen van de productie naar Nederland, ziet Van Spaendonck niet meer gebeuren. “Voor de productie van schoenen heb je de o.a. looierijen nodig, dozen, ringetjes, textielmateriaal en zolen. Dat netwerk hebben we hier niet meer. In Portugal hebben ze daar wel een uitgebreide infrastructuur voor.”

Finance is data gedreven

In de multichannel omgeving waarin het bedrijf van Van Lier zich beweegt is het moeilijk om te bepalen waar je de winst maakt. “Klanten komen in onze winkel en zetten zo zeven paar schoenen voor zich neer om te passen. Vervolgens lopen ze zonder aankoop te doen de deur uit, maar schaffen ze wel een paar schoenen aan bij een webwinkel. Dit maakt het een complexe situatie. Hoe ga je om met de kosten? In de winkel draaien we geen omzet, wel bij de webwinkel. Maar is de webwinkel dan wel de winstmaker?”

Dit maakt de rol van de CFO anders dan standaard. “Onze CFO brengt alle datastromen vanuit het gehele multichannel eco-systeem in kaart. Zijn focus ligt op data beheersing, met financiële data als onderdeel. Hij zorgt ervoor dat de juiste data naar boven komt, zodat we onderbouwde strategische beslissingen kunnen nemen. Dat gaat dus verder dan alleen finance.”

In deze nieuwe vorm van het familiebedrijf, met een focus op data, ziet Van Spaendonck de mogelijkheid voor opvolging en betrokkenheid vanuit zijn eigen familie.

“Mijn oudste dochter heeft informatiemanagement gestudeerd en werkt inmiddels deeltijd in het bedrijf. Mijn jongste dochter studeert econometrie. In de schoenfabriek in oude zin hadden zij inhoudelijk met hun studies nooit veel kunnen doen. In de richting waar we nu als familiebedrijf heen gaan juist wel. Dat is misschien wel de mooiste illustratie van de ontwikkelingen bij Van Lier.”