Productie
Bezettingsgraad: wat is het en hoe bereken je het?
De bezettingsgraad geeft aan hoe efficiënt je je machines en personeel benut ten opzichte van je maximale capaciteit. Door je bezettingsgraad te monitoren houd je beter zicht op inefficiënties, optimaliseer je gerichter en versterk je je concurrentiepositie. We leggen je uit hoe je de bezettingsgraad optimaliseert.
Wat is de bezettingsgraad (utilization rate)?
De bezettingsgraad (ook wel utilization rate genoemd) geeft aan hoeveel procent je van de capaciteiten in je bedrijf gebruikt voor je productie. Een hoger percentage betekent een efficiëntere productie. Onderhoud, stilstand en andere factoren zijn belangrijke factoren die je bezettingsgraad beïnvloeden.
Bezettingsgraad bereken
Je berekent de bezettingsgraad met de formule: (Benutte tijd ÷ Beschikbare tijd) × 100%. Is je machine bijvoorbeeld 40 uur beschikbaar, maar gebruik je deze in de praktijk effectief 30 uur? Dan is de bezettingsgraad dus (30 ÷ 40) × 100% = 75%. Je hebt dan 25% onbenutte capaciteit.
Het monitoren van je bezettingsgraad is belangrijk
Productiebedrijven die hun bezettingsgraad monitoren, halen daar op termijn vaak een concurrentievoordeel uit.
Dit komt door een aantal belangrijke voordelen:
- Je houdt beter zicht op inefficiënte productieprocessen.
- Je spreidt je productiekosten over een groter aantal productie-eenheden dankzij efficiëntere processen. Dit zorgt voor een lagere kostprijs.
- Dankzij een efficiëntere planning en minder stilstand lever je sneller.
De bezettingsgraad als belangrijke KPI
De bezettingsgraad is een belangrijke KPI in je productiebedrijf. Zo helpt het je met monitoren van en sturen op productie-efficiëntie en kostenbeheersing. Verschillende factoren beïnvloeden je bezettingsgraad. Ook gaat het over meer dan alleen machines.
Wat beïnvloedt je bezettingsgraad?
Er zijn verschillende factoren die invloed hebben op de bezettingsgraad van je productiebedrijf, denk aan:
- gepland onderhoud;
- onverwachte stilstand door storingen;
- capaciteitsplanning.
Vaak ontstaat een lage bezettingsgraad door slechte capaciteitsplanningen. Je gebruikt dan niet al je middelen. Maar is je capaciteitsplanning té strak? Dan loop je risico op overbelasting. Dat maakt balans belangrijk. En dat begint bij structureel monitoren.
De bezettingsgraad van je personeel
Bezettingsgraad draait niet alleen om machines of productieprocessen. Je meet ook hoe effectief je medewerkers zijn in je productie (de verhouding tussen productieve uren en beschikbare uren).
Het is goed om daarbij verder te kijken dan alleen cijfers:
- Een zo hoog mogelijke bezettingsgraad lijkt verleidelijk, maar zorgt vaak voor meer ziekteverzuim en fouten. Een gezond werkklimaat is zeker zo belangrijk.
- Een dip in personeelsbezettingsgraad ontstaat niet altijd door inefficiëntie, denk aan een periode met gepland onderhoud.
- Overbelasting is soms ook te voorkomen met een flexibele personeelsplanning, bijvoorbeeld tijdens piekperiodes.
Wat is een goede bezettingsgraad?
De ‘optimale bezettingsgraad’ bestaat niet, omdat dit te sterk per sector verschilt. Toch kun je in grote lijnen een bezettingsgraad lager dan 60% zien als inefficiënt en zorgt 90% of hoger meestal voor overbelasting of onvoldoende ruimte voor onderhoud. De maakindustrie hanteert daarom vaak een bezettingsgraad tussen de 80% en 90%, en de dienstverlenende sector rond de 70%.
Balans in je bezettingsgraad begint bij regelmatig monitoren
Je wilt het liefst maximaal produceren, zonder je machines en personeel te overbelasten. Daarom is een gezonde balans in je bezettingsgraad belangrijk. En dat is in de praktijk alleen mogelijk met een structurele vinger aan de pols.
Handmatig je bezettingsgraad monitoren is in de praktijk vaak geen optie. Het kost te veel tijd om de data zelf te verwerken. Bovendien vergroot je de kans op verkeerde conclusies. Veel productiebedrijven werken daarom met realtime dashboards.
Realtime dashboards voor meer inzicht in je bezettingsgraad
Realtime data geeft je niet alleen zicht op lange termijn trends in je productie, maar brengt je ook sneller op de hoogte van acute zaken. Je verkleint dus de kans op (kostbare) vertragingen of storingen.
Met software zet je al deze data rondom je bezettingsgraad realtime om in analyses. Met een dashboard kijk je zo altijd naar de laatste ontwikkelingen en stuur je direct bij met je planning of capaciteiten. Zo zit er nauwelijks meer vertraging tussen je verstoringen en een interventie.
Optimaliseer jouw bezettingsgraad met Exact voor Productie
Dankzij de gebruiksvriendelijke productiesoftware van Exact voor Productie, geïntegreerd met slimme tools als Power BI, heb je als productiebedrijf altijd realtime zicht op al je KPI’s, zoals de bezettingsgraad. Standaard dashboards zijn helemaal in te richten naar de specifieken wensen van jouw bedrijf. Zo beschik jij over de juiste inzichten om de beste beslissingen te nemen voor jouw bedrijf.
